Irak, Türkiye, Katar ve BAE’nin Kalkınma Yolu neyi amaçlıyor?

Irak, Türkiye, Katar ve BAE arasında Kalkınma Yolu Projesi'nde iş birliğine ilişkin 4'lü mutabakat zaptı imzalandı. Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Bilal Sambur projenin ABD ve İsrail’in yürüttüğü IMEC projesine alternatif olduğunu belirtti.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Irak ziyareti sırasında gündeme gelen öncelikli madde Kalkınma Yolu Projesi oldu. Kalkınma yolu için çalışma yapılması için Irak, Türkiye, Katar ve BAE arasında mutabakat zaptı imzalandı.

Batı ülkelerle ticaretlerini şu anda Süveyş Kanalı üzerinden yapıyor. Bu yolda yaşanan aksaklıklar nedeni ile alternatif yol aranıyor. Alternatif yollar ile ürünlerin daha hızlı ve daha uyguna yapılması hedefleniyor. Bu alternatif yol arayışlarından birisi de uzun deniz yolu nakliyesinin yerini Irak üzerinden Türkiye’ye bağlanarak gerçekleştirilmesi.

Ürünler daha kısa sürede Avrupa’ya ulaşacak

Kalkınma yolu projesi adı verilen bu proje hayata geçtiğinde Asya’dan gelen ürünler, Irak’ın Fav Limanı’ndan karayolu ile Türkiye’ye oradan da Avrupa ülkelerine ulaşacak. Bu proje hayata geçtiğinde Süveyş Kanalı'na kıyasla 15 günlük kazanım sağlanacağı öngörülüyor.

Projenin bir diğer önemi ise Süveyş Kanalı’na alternatif olarak ABD ve İsrail’in desteklediği Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru’ndan daha etkin ve kullanışlı olması.

‘Farklı yol projeleri var’

Kalkınma Yolu Projesi ile nelerin amaçlandığını Sputnik’e değerlendiren Uluslararası İlişkiler Uzmanı Prof. Dr. Bilal Sambur şunları söyledi:

"Türkiye cumhurbaşkanlığı düzeyinde 13 yıl sonra ilk defa Irak’a bir ziyaret gerçekleştirdi. Bu ziyaretin hazırlıkları aylardır yapılıyor. Çok önemli heyetler geldi-gitti. Bu ziyaretin gerçekleşmesi için büyük bir diplomatik çabanın yürütüldüğünü söyleyebiliriz. Bu hazırlık iki konu etrafından düğümlendi. Birincisi ekonomik açıdan ilişkileri geliştirmek ve projeler konusunda iki tarafın da hazırlık yapması. Diğeri ise Türkiye Irak’ın kuzeyinde büyük askeri operasyonlar için hazırlıklar yapıyor. Bu yaz Türkiye o askeri operasyonlarını PKK’ya kaşı gerçekleştirecek. Bu noktalarda Irak ile birtakım anlayış birliğine varmak isteniyor. Kalkınma yolu projesiyle ilgi bir kesin anlaşmaya varılmadı. Bir niyet ortaklaşması diyebileceğimiz bir belge imzalandı. Türkiye ve Irak bu proje konusunda bir anlaşma varmış değil. Bu kalkınma yolları projesini şöyle düşünmek lazım: Çin yol ve kuşak projesi ile Çin’i büyük pazarlara bağlayacak bir çalışmanın içine girdi. Ortadoğu’da bu kuşak yol projesinin önemli bir ayağını oluşturuyordu. Çin’in bu projesi Batı’da ABD ve Hindistan’da büyük bir endişeye neden oldu. Kuşak-yol projesine karşı ABD ve İsrail’in desteği ile Hindistan, Ortadoğu ve Avrupa ekonomik koridoru IMEC dediğimiz bir karşı proje geliştirildi. ABD ve İsrail bu projeyi çok güçlü bir şekilde destekliyor. İsrail bu proje kapsamında Hayfa limanının ekonomik ve stratejik bir merkez oluşmasını istiyor. BAE, Hindistan’da çok büyük bir yatırım ofisi açtı. Suudi Arabistan’da orada bir ofis oluşturma hazırlığı içerisinde. Buna karşı Türkiye’de Katar’ı yanına alarak Irak’ın Basra bölgesinde Fav Limanı’ndan başlayan ve Türkiye üzerinden birçok ürünün Avrupa'ya gitmesini sağlayan projeyi ön plana koydu. Irak hükümetinin bu konudaki desteğini almak istiyor.”

‘İsrail’in projesinin etkinliği azaltılmak isteniyor’

Projenin ekonomi boyutunun yanı siyasi olarak da etkisi olacağını belirten Sambur sözlerine şöyle devam etti:

“Bu projenin 20 milyar dolarlık bir maliyeti olacağı tahmin ediliyor. Bu 20 milyar doların nasıl karşılanacağı konusunda çok net bir kaynak söz konusu değil. Türkiye Katar’ın desteğini alarak, Irak’ı bu projeye ikna etmeye çalışıyor. Karşılıklı anlayış notunun imzalanması sırasında Katar ve BAE temsilcileri hazır bulundu. Bu konuda net bir durum söz konusu değil. Kuşak- yolun arkasında Çin var. Hindistan-Ortadoğu-Avrupa Ekonomik Koridoru (IMEC) arkasında ABD Hindistan ve İsrail var. Irak'tan başlayan kalkınma projesinin arkasında küresel gücün bulunması söz konusu değil. Bu projeyi küresel ölçekte bir proje olmaktan ziyade, Türkiye’nin, Katar'ın ve arka planda İran’ın İsrail’i etkisizleştirmek, İsrail'in Hayfa limanın ekonomik merkez olmasına bir cevap olarak okuyabiliriz. Bu projenin gerçekleşmesi halinde bu işte en kazançlı çıkacak olan ülke Türkiye. IMEC’te Hindistan, Kuşak -Yol ’da Çin kazançlısı ise bu projenin de en kazançlısı Türkiye olacak. Türkiye ve Irak'ın böyle bir projeye başlayabilmeleri için aralarındaki su sorunu gibi, terör örgütü sorunu gibi konularda mesafe kat etmeleri gerekiyor.”